مشخصات ای سی های نوع TTL
مشخصات تمامی آی سی های تی تی ال سری 74
مشخصات تمامی آی سی های تی تی ال سری 74
7400 4x Two input NAND
7401 4x Two input NAND, Open collector
7402 4x Two input NOR
7403 4x Two input NAND, Open collector
7404 6x Inverter (NOT)
7405 6x Inverter (NOT), Open collector
7406 6x Inverter (NOT), High voltage Open collector
7407 6x Buffer (NO-OP), High voltage Open collector
7408 4x Two input AND
7409 4x Two inout AND, Open collector
7410 3x Three input NAND
7411 3x Three inout AND
7412 3x Three input NAND, Open collector
7413 2x Four input, Schmitt Trigger NAND
7414 6x Inverter (NOT), Schmitt Trigger
7415 3x Three input AND, Open collector
7416 6x Inverter (NOT), High voltage Open collector
7417N 6x Buffer (NO-OP), High voltage Open collector
7419 6x Inverter (NOT), Schmitt Trigger
7420 2x Four input NAND
7421 2x Four input AND
7422 2x Four input NAND, Open collector
7423 2x Four input NOR with Strobe
7425 2x Four input NOR with Strobe
7426 4x Two input NAND, High voltage
7427 3x Three input NOR
7428 4x Two input NOR
7430 Eight input NAND
7431 6x DELAY (6nS to 48nS)
7432 4x Two input OR
7433 4x Two input NOR, Open collector
7437 4x Two inout NAND
7438 4x Two input NAND, Open collector
7439 4x Two input NAND, Open collector
7440 4x Two input NAND, Open collector
7442 Four-to-Ten (BCD to Decimal) DECODER
7445 Four-to-Ten (BCD to Decimal) DECODER, High current
7446 BCD to Seven-Segment DECODER, Open Collector, lamp test and leading zero handling
7447 BCD to Seven-Segment DECODER, Open Collector, lamp test and leading zero handling
7448 BCD to Seven-Segment DECODER, lamp test and leading zero handling
7449 BCD to Seven-Segment DECODER, Open collector
7450 2x (Two input AND) NOR (Two input AND), expandable
7451 (a AND b AND c) NOR (c AND e AND f) plus (g AND h) NOR (i AND j)
7453 NOR of Four Two input ANDs, expandable
7454 NOR of Four Two input ANDs
7455 NOR of Two Four input ANDs
7456P 3x Frequency divider, 5:1, 5:1, 10:1
7457P 3x Frequency divider, 5:1, 6:1, 10:1
74S64 4-3-2-2 AND-OR-INVERT
74S65 4-3-2-2 AND-OR-INVERT
7468 2x Four bit BCD decimal COUNTER
7469 2x Four bit binary COUNTER
7470 1x gated JK FLIPFLOP with preset and clear
7472 1x gated JK FLIPFLOP with preset and clear
7473 2x JK FLIPFLOP with clear
7474 2x D LATCH, edge triggered with clear
7475 4x D LATCH, gated
7476A 2x JK FLIPFLOP with preset and clear
7477 4x D LATCH, gated
7478A 2x JK FLIPFLOP with preset and clear
7483 Four bit binary ADDER
7485 Four bit binary COMPARATOR
7486 4x Two input XOR (exclusive or)
7490 Four bit BCD decimal COUNTER
7491 Eight bit SHIFT register
7492 Four bit divide-by-twelve COUNTER
7493 Four bit binary COUNTER
7494 Four bit SHIFT register
7495B Four bit parallel access SHIFT register
7496 Five bit SHIFT register
74107A 2x JK FLIPFLOP with clear
74109A 2x JK FLIPFLOP, edge triggered, with preset and clear
74112A 2x JK FLIPFLOP, edge triggered, with preset and clear
74114A 2x JK FLIPFLOP, edge triggered, with preset
74116 2x Four bit LATCH with clear
74121 Monostable Multivibrator
74122 Retriggerable Monostable Multivibrator
74123 Retriggerable Monostable Multivibrator
74S124 2x Clock Generator or Voltage Controlled Oscillator
74125 4x Buffer (NO-OP), (low gate) Tri-state
74126 4x Buffer (NO-OP), (high gate) Tri-state
74130 Retriggerable Monostable Multivibrator
74128 4x Two input NOR, Line driver
74132 4x Two input NAND, Schmitt trigger
74S133 Thirteen input NAND
74S134 Twelve input NAND, Tri-state
74S135 4x Two input XOR (exclusive or)
74136 4x Two input XOR (exclusive or), Open collector
74137 3-8 DECODER (demultiplexer)
74138 3-8 DECODER (demultiplexer)
74139A 2x 2-4 DECODER (demultiplexer)
74S140 2x Four input NAND, 50 ohm Line Driver
74143 Four bit counter and latch with 7-segment LED driver
74145 BCD to Decimal decoder and LED driver
74147 10-4 priority ENCODER
74148 8-3 gated priority ENCODER
74150 16-1 SELECTOR (multiplexer)
74151 8-1 SELECTOR (multiplexer)
74153 2x 4-1 SELECTOR (multiplexer)
74154 4-16 DECODER (demultiplexer)
74155A 2x 2-4 DECODER (demultiplexer)
74156 2x 2-4 DECODER (demultiplexer)
74157 4x 2-1 SELECTOR (multiplexer)
74158 4x 2-1 SELECTOR (multiplexer)
74159 4-16 DECODER (demultiplexer), Open collector
74160A Four bit synchronous BCD COUNTER with load and asynchronous clear
74161A Four bit synchronous binary COUNTER with load and asynchronous clear
74162A Four bit synchronous BCD COUNTER with load and synchronous clear
74163A Four bit synchronous binary COUNTER with load and synchronous clear
74164 Eight bit parallel out SHIFT register
74165 Eight bit parallel in SHIFT register
74166A Eight bit parallel in SHIFT register
74169A Four bit synchronous binary up+down COUNTER
74170 4x4 Register file, Open collector
74174 6x D LATCH with clear
74175 4x D LATCH with clear and dual outputs
74170 Four bit parallel in and out SHIFT register
74180 Four bit parity checker
74181 Four bit ALU
74182 Look-ahead carry generator
74183 2x One bit full ADDER
74190 Four bit Synchronous up and down COUNTER
74191 Four bit Synchronous up and down COUNTER
74192 Four bit Synchronous up and down COUNTER
74193 Four bit Synchronous up and down COUNTER
74194 Four bit parallel in and out bidirectional SHIFT register
74195 Four bit parallel in and out SHIFT register
74198 Eight bit parallel in and out bidirectional SHIFT register
74199 Eight bit parallel in and out bidirectional SHIFT register, JK serial input
74221 2x Monostable multivibrator
74240 8x Inverter (NOT), Tri-state
74241 8x Buffer (NO-OP), Tri-state
74244 8x Buffer (NO-OP), Tri-state Line driver
74245 8x Bidirectional Tri-state BUFFER
74259 Eight bit addressable LATCH
74260 2x Five input NOR
74273 8x D FLIPFLOP with clear
74279 4x SR LATCH
74283 Four bit binary full ADDER
74373 8x Transparent (gated) LATCH, Tri-state
74374 8x Edge-triggered LATCH, Tri-state
74629 Volatge controlled OSCILLATOR
74688 Eight bit binary COMPARATOR
الکترونیک صنعتی
ساختمان تریستورها:تریستورها عناصر نیمه هادی هستند که برای کنترل قدرت به کارمی روند. ان ها دارای دو ناحیه ی پایدار می باشند: ناحیه ای را که جریانی از تریستور عبور نمی کند را ناحیه ی قطع وناحیه ی دیگری را که عبور جریان از تریستور میسر است ناحیه ی وصل می نامند. تریستورها مانند کلید الکترونیکی کار می کنند.کار عمده ی ان ها کنترل مقادیر عظیم جریان برای موتورها و گرم کن ها و سیستم های روشنایی و وسایلی از این نوع است. دیود شاکلی:دیود شاکلی یک دیود چهار لایه ی pnpn است که تنها دو سر خارجی به نام های اند وکاتد دارد.یکسوساز کنترل شده ی سیلیکونی{scr}:امروزه در بین قطعات چهار لایه یکسوساز کنترل شده ی سیلیکونی پر مصرف ترین قطعه است. این قطعه اولین بار در ازمایشگاه تلفن بل ساخته شد.در ناحیه ی هدایت یا فعال مقاومت دینامیکی scr در حدود 0.01 تا 0.1 اهم و مقاومت معکوس ان بیش از 100 کیلو اهم است.چند مورد از کاربرد های scr عبارت اند از: 1. کنترل های رله 2.مدارهای تاخیر زمان 3.منابع تغذیه ی تثبیت شده 4.کلیدهای استاتیک.تریاک:تریاک در اساس دیاکی است که حالت های روشن ان از هر دو سو به وسیله ی یک پایه ی گیت کنترل می شود.تریاک را می توان به دو scr موازی و معکوس در نظر گرفت . ولتاژ عبور از شکست تریاک معمولا" با لاست به طوری که روش متعارف برای روشن کردن تریاک تریگر کردن گیت ان است.{یکی از کاربردهای اساسی تریاک کنترل فاز یا کنترل توان میباشد.دیاک:دیاک از یک زوج دیود چهار لایه به طور موازی و معکوس تشکیل شده است و در هر دو جهت تریگر می شود. بزرگ ترین مزیت کاربرد دیاک در ولتاژ ac هدایت از هر دو سوی این قطعه است.در دیاک پایه ای به نام کاتد وجود ندارد. اند شماره ی 1 { الکترود 1 } و اند شماره ی 2 { الکترود 2 } است.
کوراک ها
کوراک یعنی چه ؟
مدت زیادی اینطور تصور می شد که پروتونها و نوترونها ذرات بنیادی هستند و بنابراین گمان میرفت مثل تقسیم الکترون دیگرقابل تقسیم نبوده و دارای یک ساختار داخلی نیستند. امروزه میدانیم که نوکلئونها یا به عبارت دیگر پروتونها و نوترونها خود از ذرات کوچکتری ساخته شدهاند که کوارک نامیده میشوند. تا به حال 6نوع کوارک متفاوت شناسایی شدهاند با این همه فقط دو نوع آنها در تشکیل مواد پایدار معمولی نقش مهمی دارند که عبارت از کوارک u و کوارک D هستند، U علامت اختصاری برای بالا (UP) و D علامت اختصاری برای پایین (down) میباشد .
کوارک ها (Quarks):
این ذرات شامل 6 نوع می شوند:کوارک های بالا (بار 3/2 و جرم 0.003) – Up (u)کوارک های پایین (بار 3/1- و جرم 0.006) – Down (d)کوارک های ربایشی (بار 3/2 و جرم 1.3) – Charm (c)کوارک های غیر ربایشی (بار 3/1- و جرم 0.1) – Strange (s)کوارک های زیر (بار 3/2 و جرم 175) – Bottom (b)کوارک های فوق ( باز 3/1- و جرم 4.3) – Top (t)
ویژگی کوارکها اگر روابط و نسبتها در اتمها که در مقایسه با کوارکها بزرگ هستند مهم و چشمگیر است، این روابط در کوارکهای کوچک مسلماً مهمتر هستند. مثلا کوارکها هیچگاه به تنهایی نقشی را به عهده ندارند بلکه همیشه در گروههای 2 و 3 تایی هستند ذراتی که از 2کوارک تشکیل میشوند مزون نام دارند. ذراتی را که از 3 کوارک دارند باریون مینامند. کوارکها در کنار بار الکتریی که دارند خاصیت مرموز دیگری نیز دارا میباشند که رنگ خوانده میشود. کوراکها از این جهت به قرمز ، سبز و آبی طبقه بندی میشود، البته از این طبقه بندی باید رنگهای حقیقی را تصور کرد بلکه منظور نوع بار الکتریکی آنهاست. بنابراین ذرات آزاد معلق در طبیعت باید همیشه دارای رنگ خنثی و به عبارت دیگر سفید باشند
هستهها و الکترونها دراتحاد با یکدیگر اتمها را ایجاد میکنند و اتمها نیز با پیوستن به یکدیگر مولکولهای کوچک و بزرگ از قبیل مولکولهای آب یا سفیده تخم مرغ را میسازد. میلیاردها مولکول سلولهای بدن ما را بوجود میآورند و هر انسان در بدن خود میلیاردها سلول دارد، اما با تمام تفاوتهایی که انسانها ، جانوران ، گیاهان ، سیارهها و یا ستارگان با یکدیگر دارند باز هم تمام آنها فقط از 3 ذره زیر بنایی ساخته شدهاند که عبارتند از کوراکهای U ، کوارکهای D و الکترونها.
توان در منابع تغذیه
V=R*I
طبق این رابطه مقدار افت ولتاژ دو سر مقاومت با تغییر جریان تغییر میكند برای هر عنصری كه در یك مدار الكتریكی وجود دارد میتوان توان را محاسبه كرد بطور كلی دو نوع توان در یك مدار وجود دارد 1- توان تولیدی كه توسط منبع تغذیه تولید میشود 2- توان مصرفی كه توسط مصرف كننده ها مصرف میشود ، در یك مدار همیشه توان تولیدی با توان مصرفی برابر است ((در صورت صرفنظر كردن از تلفات سیمهای رابط))توانی كه یك مقاومت مصرف میكند به جریان عبوری از آن بستگی دارد كه طبق رابطه زیر محاسبه میشود W=R*I^2بطور كلی سه فرمول برای توان میتوان نوشت W=V^2/R W= V*I
W=R*I^2
توان الکتریکی
منابع ایده ال

منبع ایده آل دیگه چیه ؟
همونیه که وجود خارجی نداره !
منبع ایده آل به منبعی میگن که هر چقدر جریان بخواهیم بتونیم ازش بگیریم بدون اینکه ولتاژ خروجیش کم شه
پس :
یک منبع معمولی (غیر ایده آل ) رو میتوان مانند یک منبع ایده آل درنظر گرفت که یک مقاومت با آن سری شده و باعث محدود شدن جریان دهی منبع میشه (گفتیم که مقاومت باعث محدود کردن جریان میشه یادتونه ) که به این مقاومت مقاومت داخلی منبع گویند در واقع این مقاومت داخلی درون هر منبعی وجود داره اما نه به شکلی که ما فرض میکنیم (سری) بلکه در ذات هر مولد وجود داره .
نتیجه گیری : هر گاه از یک منبع جریان بگیریم ولتاژ آن منبع مقداری افت میکند (کم میشود) و این افت ولتاژ به علت وجود مقاومت داخلی آن است .
پس بین دو منبع که ولتاژ آنها با هم برابر است اون منبعی که مقاومت داخلیش کمتره میتونه انرژی بیشتری به ما بده
چگونه مقاومت باعث افت ولتاژ میشود ؟
گفتیم که که هر گاه مقاومتی بر سر راه یک مدار قرار بگیرد باعث محدود کردن (کاهش دادن ) جریان عبوری از آن مدار میشود .
خوب این را هم قبول داریم که قانون اهم یک قانون اثبات شده است و هیچگاه عوض نمیشود .
در مدار بالا جریان عبوری از مقاومت 6 آمپر است
بعد یک مقاومت ۲ اهم دیگر نیز به مدار اضافه میکنیم
طبق قانون اهم چون مقاومت دوبرابر شد جریان نصف میشود (مقاومت/ولتاژ=جریان)
مقاومت الکتریکی

مقاومت الكتریكی چیسترسانای الكتریكی (هادی)به هر ماده ای كه بتواند جریان الكتریكی را از خود عبور دهد رسانای الكتریكی یا هادی الكتریك (هدایت كننده جریان الكتریكی ) گویند مانند فلزات و به هر ماده كه نتواند جریان الكتریكی را از خود عبور دهد نارسانا یا غیرهادی گویند مانند پلاستیك ، چرم ، كاغذ وغیره
مقاومت چیست ؟
هر هادی الكتریكی در برابر عبور جریان مقداری مقاومت از خود نشان میدهد این مقاومت باعث میشود كه جریان عبوری از هادی محدود شود، مثال دو لیوان آب را به یاد بیارید وقتی بین دولیوان كه مقدار آبشان با هم برابر نبود لوله ای وصل كردیم آب از طرف لیوان پرتر به طرف لیوانه نصفه در درون لوله به حركت در آمد حالا اگر یك شیر سر راه این لوله قرار دهیم چنانچه شیر را به سمت بسته شدن بچرخانیم لوله ارتباطی تنگ تر میشود در نتیجه جریان آب كاهش پیدا میكند یعنی مقاومت سر راه لوله را افزایش داده ایم پس مقدار مقاومت سر راه لوله تعیین كننده مقدار جریان آب عبوری از لوله است در واقع شیر یك وسیله برای كنترل جریان آب است به همین صورت با كم و زیاد كردن مقاومت موجود در مسیر یك مدار میتوان جریان كل مدار را كنترل كرد . مقدار مقاومت بستگی به جنس هادی و طول آن دارد كه آن را بر حسب اهم می سنجند
یك اهم عبارتست از مقدار مقاومتی كه اگر به دو سریك منبع ولتاژ یك ولتی وصل شود جریان یك آمپر از آن عبور كند .
هنگام در گیری سربازهای سیم و سربازهای الكترونی ، الكترونها با سلاح های گرم به جون سیم می افتند و در اثر این جنگ و آتش سوزی مقداری از انرژی سربازهای الكترونی بصورت گرما هدر میرود (میدونم كه بی مزه بود شما زحمت انتقاد كردن رو نكشید البته اگر خواننده ای باشه كه از این خبرها نیست) پس یكی از كارهایی كه مقاومت انجام داد این بود كه مقداری از جریان را تبدیل به گرما كرد در بعضی جاها ما عمداً برای تولید گرما از مقاومت استفاده میكنیم مثل مقاومت تنگستن لامپ یا سیم مقاومت داری كه در سماورهای برقی یا بخاری برقی ها استفاده میكنیم كه بهش المنت هم میگن
در این جور مواقع كه گرما كار مورد نیاز ما را انجام میده میگیم سیم یا دستگاه انرژی الكتریكی رو مصرف كرده اما هر وقت كه این گرما رو لازم نداشته باشیم و بیخودی تولید بشه میگیم مقاومت سیم مقداری انرژی الكتریكی رو تلف كرده (آخ آخ چه كار بدی ) مثل گرمایی كه در سیمهای انتقال انرژی (سیمهای رابط ) تولید میشه .
شكل ظاهری مقاومتها
مقاومت ممكن است چندین حلقه سیم مسی نازك كه به دور هسته ای پیچیده شده است باشد ، و یا از مواد نیمه رسانا مانند كربن ساخته شده باشد. مواد نیمه رسانا نسبت به رساناها مقاومت بیشتری در برابر عبور جریان از خود نشان میدهند. مقاومتها به اشكال و اندازه های مختلفی ساخته میشوند كه رایجترین آنها ، مقاومتهای رنگی هستند كه از آنها در جریانهای پایین استفاده میشود و در جریانهای بالا معمولا از مقاومتهای سرامیكی یا آجری استفاده میشود كه نسبت به مقاومتهای رنگی حجم بیشتری دارند .
سمبل مداری مقاومت به این شكلها است
این شکل امروزه خیلی نمایش داده می شود
این سمبل و سمبل پایین در زمانهای قدیم استفاده می شود
و در کتابهای قدیمی می توانید
مشاهده کنید حالا میخواهیم یك رابطه بین این سه كمیت پیدا كنیم
مقاومت ، جریان ، ولتاژ
بازم مثال لیوان آب (راست میگن كه آب مایه حیاته ؟)
گفتیم اگه یه شیر سر راه لوله رابط دو لیوان قرار دهیم میتونیم جریان آب رو كنترل كنیم حالا فرض كنید شیر آب رو به اندازه ای تنظیم كردیم كه در هر ثانیه یك سی سی آب وارد لیوان نصفه میشه حالا میایم به جای لیوان پر آب یه گالن پر آب وصل میكنیم آیا بازم همون مقدار آب وارد لیوان نصفه میشه ؟
مسلماً اینجور نیست چون فشار آب زیاد شده . به ازای یك ثانیه آب بیشتری از لوله عبور میكنه پس هرچه فشار آب رو زیاد كنیم (اختلاف سطح آبها) جریان آب بیشتر میشه به همین صورت هم در مدار الكتریكی هر چه فشار الكتریكی (ولتاژ) رو افزایش دهیم در صورت ثابت بودن مقاومت مدار جریان نیز بیشتر میشود
آقای اهم این قانون رو كشف كرده كه به این صورته
مقاومت / ولتاژ= جریان عبوری از سیم
خوب این یك معادله است و به این صورت ها هم میشه نوشتش
جریان / ولتاژ = مقاومت
جریان × مقاومت = ولتاژ
مثال (
فرض میكنیم كه یك مقاومت 5 اهمی داریم دوسرش رو به یك منبع ولتاژ 10 ولتی وصل كرده ایم میخواهیم ببینینم كه چه جریانی از مقاومت عبور میكند (جریان را با I ولتاژ را با V و مقاومت را R نشان میدهند)
I=10/5 = 2 A پس جریان دو آمپر از مقاومت عبور میكند حالا اگر به جای مقاومت 5 اهمی مقاومت 4 اهمی قرار بدیم جریانی كه مقاومت از منبع تغذیه دریافت میكند 5/2 آمپر میشود
پس نتیجه میگیریم كه هر مقاومت یا هر مصرف كننده فقط به اندازه مورد نیاز خود از منبع تغذیه، جریان میكشد.
توجه داشته باشید وقتی یك منبع به مقاومتی جریان میدهد این جریان از خود منبع تغذیه هم عبور میكند
بازم كه لیوان آب (بابا این لیوانها آبشون بخار نشد) بله لیوان آب خیلی كاربردها داره دست كم نگیریدش
گفتیم كه چون سطح آب درون لیوانها متفاوت است جریان آب برقرار میشود اما پس از اینكه آب هر دوتا یه اندازه شد دیگه جریان آبی وجود ندارد ( بله درسته چون دیگر اختلافی وجود ندارد) ولی در منبع تغذیه اینجوری نیست چون الكترونها دائما توسط نیروی خارجی به یك سمت كشیده میشوند .
پس برای لیوان هم می میتوان فرض كرد كه یك پمپ آب بالای سر لیوانها وجود دارد كه توسط یك شیلنگ به هراندازه كه آب وارد لیوان نصفه میشود به همان اندازه آب را برمیدارد و به لیوان پر میریزد و هیچ گاه نمیگذارد كه سطح آب درون لیوانها تغییر كند همان كاری را كه نیروی خارجی بر روی یك سیم انجام میداد (آهنربا) پس چون همیشه اختلاف ثابت است در نتیجه همیشه جریان ثابت و پایدار است .
همان جریانی كه از لوله پایینی لیوانها میگذرد همان جریان هم از شیلنگ و پمپ بالا میگذرد.
این مجموعه را میتوان به دو قسمت كلی تقسیم كرد 1- منبع تغذیه (شامل دو لیوان و پمپ و شیلنگ) 2- مصرف كننده (لوله پایینی و شیر)
پس نتیجه میگیریم كه در یك مدار بسته جریان بصورت حلقه ای از كل عناصر مدار عبور میكند (حتی از خود منبع تغذیه ) كه مقدارش در تمام نقاط برابر است
حالا اگر شیر آب را كمی زیاد كنیم كل جریانی كه در حال گردش است زیاد میشود این بدان معناست كه اگر در یك مدار كه بصورت حلقه بسته است چنانچه یكی از عناصر آن را تغییر دهیم جریان در كل مدار تغییر میكند .
حالا داریم كم كم به جواب بعضی سوال هامون نزدیك میشیم
میشه وقتی با ماشین میریم مسافرت 8 تا دونه باطریه قلمی 5/1 ولتی با خودمون برداریم كه اگه باطری ماشین خالی شد یا خراب شد به جاش از اون 8 تا باطری قلمی كه روی هم میشن 12 ولت استفاده كنیم؟
یا مثلا چرا یك لامپ گازی رو میشه با باطری ماشین روشن كرد ولی با یه آدابتور 12 ولتی نمیشه ؟
یك باطری كه ولتاژش بیشتره بیشتر برق تولید میكنه یا اونكه جریانش بیشتره ؟
انرزی الکتریکی
میدانیم كه هر ماده از تعداد بسیار اتم تشكیل شده است كه هر اتم نیز از سه قسمت 1-نوترون 2- پروتن 3-الكترون تشكلیل شده است تعداد الكترونها با تعداد پروتنها در حالت عادی (خنثی) برابر است الكترون دارای بار منفی و پروتن دارای بار مثبت میباشند كه الكترونها به دور(( پروتن و نوترون )) (هسته اتم) با سرعت بسیار زیادی میچرخند در اثر این چرخش نیروی گریز از مركزی بوجود می آید كه مقدار این نیرو با مقدار نیروی جاذبه بین الكترونها و هسته برابر است پس این برابری نیرو الكترونها را در حالت تعادل نگه میدارد و نمیگذارد كه از هسته دور شوند .
یك سیم مسی هم دارای تعداد زیادی اتم و در نتیجه الكترون است هر گاه ما بتوانیم توسط یك نیرویی الكترونهای در حال چرخش به دور هسته را از مدار خود خارج كنیم و در یك جهت معین به حركت در آوریم جریان الكتریكی برقرار میشود.
پس این نكته را دریافتیم كه جریان برق چیزی جز حركت الكترونها نیست البته این حركت بصورت انتقالی انجام میشود یعنی یك اتم تعدادی الكترون به اتم كناری خود میدهد و اتم كناری نیز به همین ترتیب تعدادی الكترون به اتم بعدی میدهد و بدین صورت جریان برقرار میشود.
پس هر گاه كه میگوئیم جریان برق كم یا زیاد است یعنی تعداد الكترونهایی كه در مسیر سیم در حال حركت هستند كم یا زیاد است .
نیروهایی كه باعث جدا شدن الكترون از هسته میشوند:
1- نیروی مغناطیسی خارجی
هرگاه یك سیم را در یك میدان مغناطیسی حركت دهیم نیروی این میدان باعث حركت الكترونهای سیم میشود
2- ضربه
فرض كنید یك اتوبوس كنار خیابان ایستاده و تمام مسافران آن محكم روی صندلیها نشستند بعد یك اتومبیل دیگر با سرعت زیاد به جلوی این اتوبوس برخورد میكند حال اتوبوس با سرعت به عقب پرتاب میشود و مسافران كه در آنها اینرسی سكون ذخیره شده تمایل دارند كه به همان حالت سكون باقی بمانند در نتیجه اتوبوس به عقب رفته ولی مسافران در همان نقطه مكانی باقی میمانند در نتیجه مسافران از صندلیهای خود جدا شده و از شیشه اتوبوس به بیرون پرتاب میشوند پس این نیروی ضربه بود كه مسافران را از اتوبوس جدا كرد به همین صورت نیز ضربه میتواند الكترونها را از مدار خود خارج كند. نمونه این تولید برق در فندكها
3- انرژی خورشیدی
انرژی خورشیدی نیز دارای نیرویی است كه قادر است الكترونها را از مدار خود جدا كند
4-حرارت و ...
میدانیم كه حرارت باعث میشود كه جنبش ملكولی اجسام زیاد شود در اثر این جنبش تعداد زیادی ملكول به شدت با هم برخورد میكنند كه همان نیروی ضربه را بوجود می آوردند و باعث جدا شدن الكترون از اتم میشوند
نكته : یك سیم مانند دالانی میماند كه در یك دوره زمانی مشخص تعداد معینی از افراد میتوانند از آن عبور كنند یعنی برای اینكه در دوره زمانی مشخص مثلا در 1 دقیقه افراد بیشتری بتوانند از این دالان عبور كنند باید سرعت حركت آنها بیشتر شود در نتیجه در اثر برخورد با هم و با دیواره دالان باعث ایجاد اصطكاك و گرما میشوند برای سیم نیز چنین اتفاقی می افتد یعنی اگر بخواهیم تعداد الكترونهای در حال حركت را افزایش دهیم (جریان را افزایش دهیم ) سرعت حركت الكترونها و نیز تعداد الكترونهایی كه همراه با هم از مقطع سیم عبور میكنند افزایش می یابد در نتیجه اصطكاك افزایش یافته و تولید گرما میكند كه اگر جریان بیش از حد مجاز خود از سیم عبور كند گرمای تولید شده باعث ذوب شدن سیم میشود (سیم میسوزد)
برداشت كلی از این قسمت : حركت الكترونها در یك هادی (سیم) را جریان الكتریكی گویند تا اینجا معنی جریان را فهمیدیم اما در مورد ولتاژ چه باید گفت ؟
آیا یك منبع كه ولتاژش بیشتر باشد برق بیشتری تولید میكند یا منبعی كه جریانش بیشتر باشد ؟
هر گاه یك اتم الكترنهایش را از دست دهد بار منفی آن كم میشود و اصطلاحاً میگوئیم بار دار مثبت شده است میدانیم كه بین بار مثبت و منفی نیروی جاذبه وجود دارد و نیروی جاذبه یك عدد الكترون با نیروی جاذبه یك عدد پروتن برابر است به همین جهت است كه در اتم هر پروتن برای خود یك الكترون اختیار میكند تا اینكه بار الكتریكی اتم خنثی شود در حالت عادی تمام اتمهای یك سیم از نظر بار الكتریكی خنثی هستند وقتی ما توسط نیروی خارجی الكترونهای اتمهای سیم را جدا میكنیم و آنها را به یك سمت هدایت میكنیم آن طرف سیم كه الكترونها به آنجا هدایت شده اند دارای زیادی الكترون است پس بارش منفی میشود و طرف دیگر كه كمبود الكترون دارد بارش مثبت میشود در نتیجه بین دوسر سیم یك اختلاف بوجود می آید این اختلاف بصورت انرژی پتانسیل در دو سر سیم ذخیره میشود تا زمانیكه راهی برای خنثی شدنش پیدا كند پس در این حالت هیچ گونه جریانی در سیم و جود ندارد و فقط یك انرژی پتانسیل دو سر سیم ذخیره شده است كه به این نیروی پتانسیل ولتاژ الكتریكی گوییم حال چنانچه نیروی خارجی را قطع كنیم الكترونها به سرعت به جای قبلی خود برمیگردند و در یك لحظه چریان برقرار میشود پس متوجه شدیم تا زمانیكه نیروی خارجی وجود دارد نمیگذارد كه الكترونها از مسیر همان سیم به جای خود برگردند پس باید راه دیگری پیدا كنند برای همین اگر توسط یك سیم دیگر كه میدان خارجی آن را تحت تاثیر خود قرار نداده باشد دو سر سیم قبلی را به هم وصل كنیم الكترونها راهی برای حركت به سمت مكان كمبود الكترون پیدا میكنند در نتیجه جریان در سیم برقرار میشود .
پس نتیجه گرفتیم كه در یك مدار الكتریكی كار اصلی را جریان انجام میدهد و ولتاژ فقط یك نیروی ذخیره شده است كه باعث به حركت در آوردن الكترونها میشود .
حال برای اینكه بهتر متوجه شوید كه ولتاژ چگونه باعث به حركت در آوردن الكترونها (برقراری جریان ) میشود یك مثال میزنیم .
فرض كنید دو لیوان داریم كه یكی پر و دیگری نصفه است لیوانها را در كنار هم قرار میدهیم میدانیم كه بین این دولیوان اختلاف مقدار آب وجود دارد همانگونه كه بین دو سر سیم اختلاف مقدار الكترون وجود داشت اگر این لیوانها چندین ساعت هم در كنار هم قرار بگیرند هیچ اتفاقی نمی افتد اما چنانچه توسط یك لوله ته دو لیوان را به هم وصل كنیم آب از طرف لیوان پر تر به سمت لیوان نصفه حركت میكند تا زمانیكه سطح آب درون دو لیوان به یك اندازه شود .
پس در اینجا اختلاف آب است كه باعث حركت میشود و در آنجا اختلاف الكترون (اختلاف پتانسیل) كه این اختلاف پتانسیل خود دارای مقدار است كه به آن مقدار ولتاژ میگوئیم
مهندسی برق/الکترونیک
معرفی رشته مهندسی برق هدف مهندسی برق دارای چهار گرایش است که در زیر بطور اجمالی به بررسی آنها می پردازیم و در قسمت معرفی گرایشها به تفصیل در مورد هر کدام صحبت خواهم کرد مهندسی برق - الکترونیک: الکترونیک علمی است که به بررسی حرکت الکترون در دوره گاز، خلاء و یا نیمه رسانا و اثرات و کاربردهای آن می پردازد. با توجه به این تعریف، مهندس الکترونیک در زمینه ساخت قطعات الکترونیک و کاربرد آن در مدارها، فعالیت می کند. به عبارت دیگر، زمینه فعالیت مهندسی الکترونیک را می توان به دو شاخه اصلی "ساخت قطعه و کاربرد مداری قطعه" و "طراحی مدار" تقسیم کرد. مهندسی برق- مخابرات: مخابرات، گرایشی از مهندسی برق است که در حوزه ارسال و دریافت اطلاعات فعالیت می کند. مهندسی مخابرات با ارائه نظریه ها و مبانی لازم جهت ایجاد ارتباط بین دو یا چند کاربر، انجام عملی فرایندها را به طور بهینه ممکن می سازد. پس هدف از مهندسی مخابرات، پرورش متخصصان در چهار زمینه اصلی این گرایش است شامل فرستنده، مرحله میانی، گیرنده و گسترش شبکه که گستره هر کدام عبارتند از: فرستنده: شامل آنتن، نحوه ارسال و ... مرحله میانی: شامل خط انتقال و محاسبات مربوط و ... گیرنده: شامل آنتن، نحوه دریافت، تشخیص و ... گسترش شبکه: مشتمل بر تعمیم خط ارتباطی ساده، ادوات سویچینگ ، ارتباط بین مجموعه کاربرها و ... مهندسی برق- کنترل: کنترل، در پیشرفت علم نقش ارزنده ای را ایفا می کند و علاوه بر نقش کلیدی در فضاپیماها و هدایت موشکها و هواپیما، به صورت بخش اصلی و مهمی از فرایندهای صنعتی و تولیدی نیز درآمده است. به کمک این علم می توان به عملکرد بهینه سیستمهای پویا، بهبود کیفیت و ارزانتر شدن فرآورده ها، گسترش میزان تولید، ماشینی کردن بسیاری از عملیات تکراری و خسته کننده دستی و نظایر آن دست یافت. هدف سیستم کنترل عبارت است از کنترل خروجیها به روش معین به کمک ورودیها از طریق اجزای سیستم کنترل که می تواند شامل اجزای الکتریکی، مکانیک و شیمیایی به تناسب نوع سیستم کنترل باشد.
انرژی اگر بنیادی ترین رکن اقتصاد نباشد، یکی از ارکان اصلی آن به شمار می آید و در این میان برق به عنوان عالی ترین نوع انرژی جایگاه ویژه ای دارد. تا جایی که در دنیای امروز میزان تولید و مصرف این انرژی در شاخه تولید، شاخص رشد اقتصادی جوامع و در شاخه خانگی و عمومی یکی از معیارهای سنجش رفاه محسوب می شود.دانش آموختگان این رشته می توانند در زمینه های طراحی، ساخت، بهره برداری، نظارت، نگهداری، مدیریت و هدایت عملیات سیستم ها عمل نمایند. گرایش های مقطع لیسانس رشته مهندسی برق در مقطع کارشناسی دارای 4 گرایش الکترونیک، مخابرات، کنترل و قدرت(1) است. البته گرایش های فوق در مقطع لیسانس تفاوت چندانی با یکدیگر ندارند و هر گرایش با گرایش دیگر تنها در 30 واحد یا کمتر متفاوت است. و حتی تعدادی از فارغ التحصیلان مهندسی برق در بازار کار جذب گرایشهای دیگر این رشته می شوند. با این وجود ما برای آشنایی هر چه بیشتر شما گرایشهای فوق را به اجمال معرفی می کنیم. گرایش الکترونیک دکتر کمره ای استاد مهندسی برق دانشگاه تهران در معرفی این گرایش می گوید: "گرایش الکترونیک به دو زیر بخش عمده تقسیم می شود. بخش اول میکروالکترونیک است که شامل علم مواد، فیزیک الکترونیک، طراحی و ساخت قطعات از ساده ترین آنها تا پیچیده ترین آنها است و بخش دوم نیز مدار و سیستم نامیده می شود و هدف آن طراحی و ساخت سیستم ها و تجهیزات الکترونیکی با استفاده از قطعات ساخته شده توسط متخصصان میکروالکترونیک است. دکتر جبه دار نیز در معرفی این گرایش می گوید: گرایش الکترونیک یکی از گرایشهای جالب مهندسی برق است که محور اصلی آن آشنایی با قطعات نیمه هادی، توصیف فیزیکی این قطعات، عملکرد آنها و در نهایت استفاده از این قطعات، برای طراحی و ساخت مدارها و دستگاههای است که کاربردهای فنی و روزمره زیادی دارند." گرایش مخابرات هدف از مخابرات ارسال و انتقال اطلاعات از نقطه ای به نقطه دیگر است که این اطلاعات می تواند صوت، تصویر یا داده های کامپیوتری باشد. دکتر جبه دار در مورد شاخه های مختلف این گرایش می گوید: "مخابرات از دو گرایش میدان و سیستم تشکیل می شود. که در گرایش میدان، دانشجویان با مفاهیم میدان های مغناطیسی، امواج، ماکروویو، آنتن و ... آشنا می شوند تا بتوانند مناسبترین وسیله را برای انتقال موجی از نقطه ای به نقطه دیگر پیدا کنند. همچنین یکی از فعالیت های عمده مهندسی مخابرات گرایش سیستم، طراحی فلیترهای مختلفی است که می توانند امواج مزاحم شامل صوت یا پارازیت را از امواج اصلی تشخیص و آنها را حذف کرده و تنها امواج اصلی را از آنتن دریافت کنند.گفتنی است که امروزه با توسعه مخابرات بی سیم، ارتباط نزدیکتری بین دو گرایش میدان و سیستم ایجاد شده است. برای نمونه در گوشی تلفن همراه ما هم تجهیزات مربوط به مدارهای مخابراتی و هم تجهیزات مربوط به فرستنده و هم آنتن گیرنده را داریم. از همین رو یک مهندس مخابرات امروزه باید از هر دو گرایش بخوبی اطلاع داشته باشد تا بتواند یک دستگاه بی سیم را طراحی کند." گرایش کنترل "اگر بخواهیم یک تعریف کلی از کنترل ارائه دهیم، می توانیم بگوییم که هدف این علم، کنترل خروجی های یک سیستم بر مبنای ورودی های آن و با توجه به شرایط ویژه و نکات مورد نظر طراحی آن سیستم می باشد." دکتر کمره ای در ادامه معرفی علم کنترل می گوید: "علم کنترل فقط در مهندسی برق مورد استفاده قرار نمی گیرد. بلکه در شاخه های دیگری از علوم مهندسی و حتی علوم انسانی کاربرد دارد. به عنوان نمونه کنترل فرآیند تصفیه نفت در یک پالایشگاه، کنترل عملکرد یک نیروگاه برق، سیستم کنترل ناوبری یک کشتی و یا کنترل تحولات و تغییرات جمعیتی نمونه های متنوعی از کاربرد علم کنترل می باشد.گفتنی است که گرایش کنترل دارای زیر بخش های متنوعی مانند کنترل خطی، غیرخطی، مقاوم، تطبیقی، دیجیتالی، فازی و غیره است." دکتر جبه دار نیز با اشاره به اینکه گرایش کنترل منحصر به مهندسی برق نمی شود، می گوید: "در رشته های مهندسی مکانیک، مهندسی شیمی، مهندسی هوافضا، مهندسی سازه و مهندسی های دیگر نیز ما شاهد علم کنترل هستیم اما نوع سیستم کنترلی در هر رشته مهندسی متفاوت است. برای مثال در مهندسی مکانیک نوع کنترل، مکانیکی و در مهندسی شیمی براساس فرآیندهای شیمیایی است. اما در کل هدف مهندسی کنترل، طراحی سیستمی است که بتواند عملکرد یک دستگاه را در حد مطلوب حفظ کند. دکتر جبه دار در ادامه درباره فعالیت های دیگر مهندسی کنترل می گوید: "خودکار کردن یا اتوماتیک کردن خط تولید، یکی دیگر از فعالیت های مهندسی کنترل است. یعنی مهندس کنترل می تواند به گونه ای خط تولید را هماهنگ و کنترل کند که محصول تولید شده طبق برنامه تعیین شده و با بهترین کیفیت به دست آید." گرایش قدرت دکتر جبه دار در معرفی این گرایش می گوید: "هدف اصلی مهندسین این گرایش، تولید برق در نیروگاهها، انتقال برق از طریق خطوط انتقال و توزیع آن در شبکه های شهری و در نهایت توزیع آن برای مصارف خانگی و کارخانجات است. بنابراین یک مهندس قدرت باید به روشهای مختلف تولید برق، خطوط انتقال نیرو و سیستم های توزیع آشنا باشد."
به عبارت دیگر دانشجویان این رشته در شاخه تولید با انواع نیروگاههای آبی، گازی، سیکل ترکیبی و ... آشنا می شوند. و در بخش انتقال و توزیع، روشهای مختلف انتقال برق اعم از کابلهای هوایی و زیرزمینی را مطالعه می کنند و در شاخه حفاظت نیز انواع وسایل و تجهیزات حفاظتی که در مراحل مختلف تولید، توزیع، انتقال و مصرف انرژی، انسانها و تاسیسات را در برابر حوادث مختلف محافظت می کنند، مورد بررسی قرار می دهند که از آن میان می توان به انواع رله ها، فیوزها، کلیدها و در نهایت سیستم های کنترل اشاره کرد.یکی دیگر از شاخه های قدرت نیز ماشین های الکتریکی است که شامل ژنراتورها، ترانسفورماتورها و موتورهای الکتریکی می شود که این شاخه از زمینه های مهم صنعتی و پژوهشی گرایش قدرت است."
"امروزه با توسعه صنایع کوچک و بزرگ در کشور، فرصت های شغلی زیادی برای مهندسین برق فراهم شده است و اگر می بینیم که با این وجود بعضی از فارغ التحصیلان این رشته بیکار هستند، به دلیل این است که این افراد یا فقط در تهران دنبال کار می گردند و یا در دوران تحصیل به جای یادگیری عمیق دروس و در نتیجه کسب توانایی های لازم، تنها واحدهای درسی خود را گذرانده اند. همچنین یک مهندس خوب باید، کارآفرین باشد یعنی به دنبال استخدام در موسسه یا وزارتخانه ای نباشد بلکه به یاری آگاهی های خود، نیازهای فنی و صنعتی کشور را یافته و با طراحی سیستم ها و مدارهای خاصی این نیازها را برطرف سازد. کاری که بعضی از فارغ التحصیلان ما انجام داده و خوشبختانه موفق نیز بوده اند."
یکی از اساتید مهندسی برق دانشگاه علم و صنعت ایران نیز در مورد فرصت های شغلی فارغ التحصیلان این رشته می گوید: "طبق نظر کارشناسان و متخصصان انرژی در کشور، با توجه به نیاز فزاینده به انرژی در جهان کنونی و همچنین نرخ رشد انرژی الکتریکی در کشور، سالانه باید حدود 1500 مگاوات به ظرفیت تولید کشور افزوده شود که این نیاز به احداث نیروگاههای جدید و همچنین فارغ التحصیلان متخصص برق و قدرت دارد. فرصت های شغلی یک مهندس کنترل نیز بسیار گسترده است چون در هر جا که یک مجموعه عظیمی از صنعت مهندسی مثل کارخانه سیمان، خودروسازی، ذوب آهن و ... وجود داشته باشد، حضور یک مهندسی کنترل ضروری است. و بالاخره یک مهندس مخابرات یا الکترونیک می تواند جذب وزارتخانه های پست و تلگراف و تلفن، صنایع، دفاع و سازمانهای مختلف خصوصی و دولتی شود." توانایی های مورد نیاز و قابل توصیه توانایی علمی: "مهندسی برق نیز مانند مابقی رشته های مهندسی بر مفاهیم فیزیکی و اصول ریاضیات استوار است و هر چه دانشجویان بهتر این مفاهیم را درک کنند، می توانند مهندس بهتری باشند. در این میان گرایش الکترونیک وابستگی شدیدی به فیزیک بخصوص فیزیک الکترونیک و فیزیک نیمه هادی ها دارد. در گرایش مخابرات نیز درس فیزیک اهمیت بسیاری دارد زیرا دروس اصلی این رشته بخصوص در شاخه میدان شامل الکترومغناطیس و امواج می شود." داشتن ضریب هوشی بالا و تسلط کافی بر ریاضیات، فیزیک و زبان خارجی از ضرورتهای ورود به این رشته است. علاقمندیها: دانشجوی برق باید ذهنی خلاق و تحلیل گر داشته باشد. همچنین به کار با وسایل برقی علاقه داشته باشد چون گاهی اوقات با دانشجویانی روبرو می شویم که در ریاضی و فیزیک قوی هستند اما در کارهای عملی ضعیف اند. چنین دانشجویانی برای رشته های مهندسی مناسب نیستند و بهتر است رشته های ذهنی و انتزاعی مثل ریاضی یا فیزیک را انتخاب کنند. وضعیت ادامه تحصیل در مقاطع بالاتر: (کارشناسی ارشد و ...) فارغ التحصیل در مقطع کارشناسی برق که مدرک خود را در یکی از چهار گرایش الکترونیک، مخابرات، قدرت و کنترل می گیرد، می تواند در یکی از این گرایشها (اختیاری) یا رشته ای که برق زیر مجموعه ای برای آن تعریف شده، ادامه تحصیل نماید. این رشته به صورت: مهندسی برق- الکترونیک، برق- قدرت، برق- مخابرات (شامل گرایش های: میدان، سیستم، موج، رمز، مایکرونوری) برق- کنترل، مهندسی پزشکی (گرایش بیوالکتریک)، مهندسی هسته ای (دو گرایش مهندسی راکتور و مهندسی پرتو پزشکی، مهندسی کامپیوتر (معماری کامپیوتر، هوش مصنوعی و رباتیک) است. برای تحصیل در مقطع دکترای تخصصی، می توان، در هر یک از زیرشاخه های تخصصیتر گرایشهای یاد شده میزان مورد نیاز واحدها را اخذ کرد و رساله دکتری را در همان موضوع خاص ارائه داد. مسلم است این زیر شاخه ها، گرایشهای تخصصی تر این چهار گرایش است. امکان ادامه تحصیل در کلیه گرایشهای یاد شده در مقطعهای کارشناسی ارشد و تا حد زیادی در دوره دکتری، در داخل کشور وجود خواهد داشت. رشته برق به دلیل کاربردی بودن آن در بسیاری از علوم مهندسی دیگر، برای فارغ التحصیلان امکان تحصیل در بسیاری گرایشها و دانشها را فراهم می کند. |